နာလႏၵတကၠသိုလ္သမိုင္းအမွန္

နာလႏၵတကၠသိုလ္သမိုင္းအမွန္
===================

ဗုဒၶဘာသာတကၠသိုလ္ၾကီးျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယကုလားျပည္ဘီဟာရ္
ျပည္နယ္က နာလႏၵတကၠသိုလ္ၾကီးကို မြတ္စ္လင္မ္ေတြကဘယ္လို
တိုက္ခိုက္ဖ်က္စီးခဲ့လို႕ အိႏၵိယကုလားျပည္ၾကီးမွာ ေထရဝါဒ
ဗုဒၶဘာသာကြယ္ခဲ့ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္ဆိုျပီးဝါဒျဖန္႕ေနသူေတြ
ဟာမုသာဝါဒီသာျဖစ္ေၾကာင္းပါ။

အိႏၵိယမွာ ေအဒီ (၅၀၀) ေက်ာ္ကစျပီး မဟာယနတကၠသိုလ္ၾကီးေတြ
ေပၚ ေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ တကၠသိုလ္ၾကီးေတြဟာ ေထရဝါဒ
တကၠသိုလ္ၾကီး ေတြ လုံးဝမဟုတ္ဘဲ၊ ေထရဝါဒနဲ႕ မအပ္စပ္ တဲ့ မဟာ
ယန အယူဝါဒေတြကို ျဖန္႕ခ်ီ တဲ့ တကၠသိုလ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ေအဒီ
(၉၀၀) ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့အဲဒီတကၠသိုလ္ေတြ ဟာ ဝဇီရယာန အရည္းၾကီးအယူကိုျဖန္႕ခ်ီတဲ့ ဗဟိုဌာနၾကီး ေတြျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ အဲဒီတကၠသိုလ္ၾကီးေတြမွာထင္ရွားတဲ့ တကၠသိုလ္ၾကီးေတြကေတာ့
ဘီဟာရ္ နယ္ရွိနာလႏၵတကၠသိုလ္၊အိႏၵိယအေနာက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ဝလဘိ
တကၠသိုလ္၊ ဘီဟာရ္ နယ္ရွိ ဝိကၠမသီလာ (ဗိက္ရမ္ ရွီလာ) တကၠသိုလ္ ၊
ဘဂၤလား ျပည္ေျမာက္ပိုင္းရွိ ဇဂဒၵလ (Jagaddala) တကၠသိုလ္၊ ဘီဟာရ္
နယ္ရွိ ဩဒႏၲပူရီ တကၠသိုလ္ တို႕ဘဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

ဒီတကၠသိုလ္ၾကီးေတြ ဟာ ဗုဒၶဘာသာတကၠသိုလ္ေတြလို႕ယေန႕ေခတ္
ပုဂၢိဳလ္အခ်ိဳ႕က ေရာခ် ဝါဒျဖန္႕ေနေပမဲ့ သမိုင္းကိုတစ္ကယ္ေလ့လာ
ၾကည့္ရင္ သိရ မွာက အဲဒီတကၠသိုလ္ေတြ ဟာ ေထရဝါဒ အယူဝါဒကို
သင္ၾကားေပးတဲ့ တကၠသိုလ္ေတြ လုံးဝ မဟုတ္ပါဘူး ဆိုတာပါ။ ေထရဝါဒ
အယူဝါဒ နဲ႕လားလားမွ် မဆိုင္ တဲ့ ၊ ေဂါတမဗုဒၶကိုယ္ေတာ္ ေဟာၾကား
ခဲ့တဲ့သာသနာ ကို ပုံပ်က္ေစတဲ့တႏၲရ မႏၲရ ဝဇီရယာန စုန္း ကေဝ
ေအာက္လမ္း ဝါဒကို ျဖန္႕ခ်ီေပးတဲ့ ဗဟိုဌာနၾကီးေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။
ကိုးကား-[ေမာင္အံ့ ၏ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ၂၅၀၀ ခရီး] ၊ [ဦးစိန္ထြန္း
(မာမက-သုေတသီ) ၏ ကမာၻပတ္၍ ဘုရားရွာျခင္း]၊ [ေရစၾကိဳ အရွင္
ဧသိက ၏ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ]၊[ေရႊက်င္ဆရာေတာ္၏ဗုဒၶႏိုင္ငံေတာ္
အတြဲ(၂)။] [D.G. Apte’s Universities in Ancient India]

ရာဇျဂိဳဟ္အနီး ဘီဟာနယ္ အတြင္းမွာရွိတဲ့ နာလႏၵတကၠသိုလ္ ဟာ
ေထရ ဝါဒ ကိုသင္ၾကားျဖန္႕ခ်ီတဲ့ တကၠသိုလ္လုံးဝ မဟုတ္ဘဲ၊ တႏၲရ
မႏၲရ အယူေတြကို ပို႕ခ်တဲ့ မဟာယန ဝဇီရယာန တကၠသိုလ္ သာျဖစ္
ေၾကာင္း ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာ ဝင္မ်ားေရးတဲ့က်မ္းေတြကို ကိုးကားျပီး အထက္မွာေရးသားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ တကၠ သိုလ္ၾကီး ကို အစၥလာမ္
ဘာသာဝင္ တူရကီစစ္ဗိုလ္ မုဟမၼဒ္ ဘင္န္ဘခ္ သီယာရ္ ခိလ္ဂ်ီရဲ့စစ္
တပ္က မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္းဟာ ပါရွန္းသမိုင္းဆရာ မင္န္
ဟာ ဂ်ဳဒ္ဒီးန္ဘင္န္စိရာဂ်္(မင္န္ဟာေဂ်စီရာဂ်္)ရဲ့ သြဗကာသိနာစိရီ မွာေရးထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ က စာေရးဆရာ အခ်ိဳ႕က ေတာ့ မသိ
နားမလည္စြာနဲ႕ တူရကီရာဇဝင္ ဆရာမင္ဟဇဒ္ လို႕ေရးသားၾကပါတယ္။
သူ႕ရဲ့ ရာဇဝင္ စာအုပ္ကိုလည္း စာေရး ဆရာအခ်ိဳ႕က "တဗကတအင္
နာဆီတီ" လို႕ ရမ္းသမ္းေရးၾကပါတယ္။  ဦးစိန္ထြန္း (မာမက-သုေတသီ)
က သူ႕ရဲ့ကမာၻပတ္၍ ဘုရားရွာျခင္း (၁၉၉၈ ထုတ္) စာမ်က္ ႏွာ ၂၇၃
မွာ "မင္ဟဇဒ္"၊ "တဗကတ အင္နာဆီတီ" လို႕ရမ္းမွန္းေရးထားေၾကာင္း ေလ့လာၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။

နာလႏၵတကၠသိုလ္ကိုတူရကီစစ္ဗိုလ္ဘင္န္ဘခ္သီယာရ္ခိလ္ဂ်ီကမီး႐ိႈ႕
ဖ်က္ ဆီးခဲ့ေၾကာင္း တႏၲရ္မႏၲရ္ အရည္းၾကီးေမွာ္ဆရာေတြအပါအဝင္ အရည္းၾကီးတပည့္ (၁၀,၀၀၀) ေက်ာ္ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္း
ဟာ အထက္ပါ သြဗကာသိနာစိရီ မွာဘဲပါရွိပါတယ္။ အျခားဘယ္ရာဇဝင္
က်မ္းမွာမွ မပါပါဘူး။ ေနာက္ပိုင္း ရာဇဝင္ ဆရာေတြအေနနဲ႕ အိႏၵိယ
ျပည္ ဘဂၤလားျပည္နယ္ရဲ့ သမိုင္းကို ေရးသားရာမွာ အဲဒီ သြဗကာသိ
နာစိရီ ကိုဘဲ ကိုးကားေရးၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ က်မ္းမွာလည္းဘဲ
ပါရွန္း ရာဇဝင္ဆရာၾကီး မင္န္ဟာေဂ်စီရာဂ်္ က တူရကီစစ္ဗိုလ္ ခိလ္ဂ်ီ
ရဲ့ လုပ္ရပ္ ကို ရွုံ႕ခ် ေရးထားတာျဖစ္ပါတယ္။  ေထာက္ခံေရးထားတာ
မဟုတ္ ပါဘူး။ မင္န္ ဟာဂ်ဳဒ္ဒီးန္ ဘင္န္စိရာဂ်္ ရဲ့ သြဗကာသိနာစိရီ
ကို HG Raverty က အဂၤလိပ္ ဘာသာျပန္ဆိုထားပါတယ္။ Bibliotheca
Indica Volume 44 မွာ အဂၤလိပ္ ဘာသာျပန္အျဖစ္ရွိေနပါတယ္။
လက္လွမ္းမွီ တယ္ဆိုရင္ ဖတ္႐ႈေလ့လာၾကည့္ေစ လိုပါတယ္။

ဟိႏၵဴေသနမင္းဆက္ (Sena Dynasty) ဘုရင္က နာလႏၵတကၠသိုလ္
ကို ခံတပ္ၾကီးအျဖစ္ျပဳျပီး ခုခံေနလို႕သာ ခိလ္ဂ်ီရဲ့ စစ္တပ္က တိုက္ခိုက္
ရျခင္း ျဖစ္ တယ္ လို႕အခ်ိဳ႕ပညာ ရွင္ေတြက ယူဆေရးသားထားတာေတြ ရွိပါေသးတယ္။ ၾကီး မားတဲ့ အေဆာက္အအံုၾကီးကို ခံတပ္ၾကီး အျဖစ္ အသုံးခ်ျပီးဟိႏၵဴဘုရင္ ရဲ့စစ္သား ေတြ တပ္စြဲခုခံတာ ျဖစ္ႏိုင္သလို၊
တႏၲရ္မႏၲရ္ အရည္းၾကီး ေမွာ္ဆရာေတြ က အေဆာက္အအံုၾကီး ထဲက
ေန အစီအရင္ အမ်ိဳးစုံလုပ္ျပီး ဟန္ေရးျပေနလို႕ ခိလ္ဂ်ီ ရဲ့ စစ္တပ္က
ရန္သူ႕ခံတပ္ အမွတ္နဲ႕ တိုက္ခိုက္ တာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ နာလႏၵတကၠသိုလ္
နဲ႕ အျပိဳင္ျဖစ္တဲ့၊ ဘီဟာရ္ နယ္မွာရွိတဲ့ ဝိကၠ မသီလာ(ဗိက္ရမ္ ရွီလာ)
တကၠသိုလ္ ကို ဘင္န္ဘခ္သီယာရ္ခိလ္ဂ်ီရဲ့စစ္တပ္က တိုက္ခိုက္ခဲ့ျခင္း
ဟာ စစ္ ခံတပ္အမွတ္ နဲ႕ မွားယြင္း တိုက္ခိုက္မိျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္း၊
စစ္ခံတပ္ မဟုတ္မွန္း ေနာက္မွသာ သိရွိခဲ့ၾကတယ္လို႕ D.G. Apte က
သူ႕ရဲ့ Universities in Ancient India၊ စာမ်က္ႏွာ (၅၆) မွာေရးသား
ထားပါတယ္။

Credit: Ye Yint Thitsar