တိုင္းရင္းသား (၁၄၄) မ်ဳိး

"တိုင္းရင္းသား (၁၄၄) မ်ိဳး"
-----------------------------

(၁၉၇၃) ခုနွစ္က ျပည္ထဲေရးဝန္ျကီးဌာနက
ကမာၻ႔ကုလသမဂၢ အဖဲြ႔ျကီးထံသို႕ေပးပို႕ေသာ
လူမ်ိဳးစာရင္း၌ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳး (၁၄၄)
မ်ိဳး ပါရိွပါတယ္။

ထိုလူမ်ိဳးစုမ်ားထဲတြင္ အစၥလမ္ဘာသာဝင္
မ်ား အျဖစ္.......

၁)။ ျမန္မာမြတ္စလင္
၂)။ ပန္းေသးလူမ်ိဳး
၃)။ ပသ်ဴးလူမ်ိဳး
၄)။ ရခိုင္စစ္တေကာင္းလူမ်ိဳး
စသည္တို႕ပါရိွပါသည္။

ထို (၁၄၄) လူမ်ိဳးစာရင္းထဲ၌
တရုတ္ စကားေျပာေသာ 'ကိုးကန့္'
လူမ်ိဳး လုံးဝ မပါရွိပါေခ်။

# (၁၄၄) လူမ်ိဳးစာရင္း ဓာတ္ပံုကို
Dr Ko Ko Gyi’s Blog မွ ရရွိပါတယ္။

အဲဒီကေန ဒီဖက္ စစ္သူခိုးေတြ ေခတ္
ေရာက္ေတာ့ (၁၃၅) မ်ိဳး ျဖစ္သြားတယ္။

အဲဒီ စာရင္းက.......

၁)။ ကခ်င္ (၁၂) မ်ိဳး။
၂)။ ကယား (၉) မ်ိဳး။
၃)။ ကရင္ (၁၁) မ်ိဳး။
၄)။ ခ်င္း (၅၃) မ်ိဳး။
၅)။ ဗမာ (၉) မ်ိဳး
၆)။ မြန္ (၁) မ်ိဳး
၇)။ ရခိုင္ (၇) မ်ိဳး
၈)။ ရွမ္း (၃၃) မ်ိဳး၊
စုစုေပါင္း (၁၃၅) မ်ိဳးလို႕ဆိုပါတယ္။

စာရွည္သြားမွာမို႕ လူမ်ိဳး တမ်ိဳးခ်င္းစီ၏
အမည္ေတြကို မေဖာ္ျပေတာ့ပါ။

ဗမာျပည္ျဖစ္လို႕ ဗမာမ်ားတာ အဆန္း
မဟုတ္ေသာ္လဲပဲ အျခား မ်ိဳးႏြယ္ေတြ
က အတင္း ဗမာဆန္ခ်င္ေနတာၾကီး
ကေတာ့ အေတာ္ ေအာ္ဂလီ ဆန္
စရာ ေကာင္းတယ္။

အဂၤလိပ္ အသံုးအႏႈန္းအရ'Ethnic' နဲ႕
'Race' ႏွစ္ခု ဆိုလိုရင္း မတူပါ။

ဗမာစကားမွာေတာ့ ခုခ်ိန္ထိကို ေရာေထြး
ေနဆဲ ျဖစ္တယ္။

'Ethnic' ဆိုတဲ့ အသံုး အႏႈန္းကိုလည္း 'လူမ်ိဳးစု'
လိုလို၊ တိုင္းရင္းသား (Indigenous or Native)
လိုလို ယူဆေနၾကျပီး၊ 'Race' (လူမ်ိဳး) ဆိုတာ
သီးျခားစီရွိတဲ့ မ်ိဳးရိုးဗီဇ တစ္ခုခ်င္းစီကေန ဆင္း
သက္လာတဲ့ လူေတြလို႔ တထစ္ခ် မွတ္ယူေန
ၾကျပန္တယ္။

မ်ိဳးရိုးဗီဇ တစ္ခုတည္းက ဆင္းသက္ လာတဲ့
လူမ်ိဳးဆိုတာ “ကမာၻေပၚမွာ 'လူမ်ိဳး (Race)'
စစ္စစ္ဆိုတာ လံုးဝ မရွိေတာ့ဘူး” လို႔ ကမ႓ာ့
အဖြဲ႕အစည္း (UNESCO) က ၁၉၅၂ ခုႏွစ္
မွာ တစ္ၾကိမ္၊ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္မွာ တစ္ၾကိမ္
အတိအလင္း ေၾကျငာခဲ့ဖူးပါတယ္။

'လူမ်ိဳး' ဆိုတဲ့ အယူစြဲမႈကေန “သူ႔လူမ်ိဳးထက္
ငါ့လူမ်ိဳးက ပိုျမတ္တယ္” ဆိုတဲ့ 'Racism'
အယူအဆကို ဦးတည္ေစတဲ့အတြက္ 'Race
(လူမ်ိဳး)' ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းသည္ပင္လွ်င္
မွားယြင္း ေနေၾကာင္း ကမ႓ာေပၚမွာ ရွိတဲ့
လူသား မ်ိဳးႏြယ္မ်ားကို 'Ethnic group
(မ်ိဳးႏြယ္စု)' မ်ား အျဖစ္သာ သတ္မွတ္
ယူဆသင့္ေၾကာင္း မႏုႆေဗဒ ပညာ
ရွင္ေတြက ေနာက္ပိုင္းမွာ အတိအလင္း
ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

လူမ်ိဳးမ်ားအေၾကာင္း ေလ့လာသည္႔ သိပံၸ
ပညာ (Ethnologue) မွာ ေဖာ္ျပထားခ်က္
အရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ ဘာသာ
စကား အပါအဝင္ မတူကြဲျပားတဲ့ ဘာသာ
စကား (၁၁၃) မ်ိဳးရွိပါတယ္။

ဒီအထဲက (၁၁၁) မ်ိဳးဟာ ေျပာဆို အသံုးျပဳေန
တဲ့ မ်ိဳးႏြယ္စုေတြ ရွိေနၾကေပမဲ့၊ ဘာသာ စကား
(၂) ခုကေတာ့ ေျပာဆိုမဲ့သူ မရွိေတာ့ဘူးလို႔ ဆို
ပါတယ္။

UNESCO နဲ႔ SIL အဖြဲ႔ၾကီးတို႔ရဲ့ သုေတသနျပဳ
ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ ဘာသာ စကားေျပာ ပင္မ
မ်ိဳးႏြယ္စုၾကီး (၁၄၇) မ်ိဳးဟု ခြဲျခားျပထားပါတယ္။

အဲဒီ ဘာသာစကား (၁၄၇) မ်ိဳးထဲမွာ 'အင္ဒို-ယူရို
ပီယမ္ (Indo-European)' ဆိုတာ တစ္ခု အပါ
အဝင္ ျဖစ္တယ္။

တဖန္ ဒီ Indo-European မ်ိဳးႏြယ္စုၾကီးကေန
အုပ္စုခြဲ (၉) စု ထပ္မံ ခြဲျခားႏိုင္ျပီး၊ အဲဒီ အုပ္စု
(၉) စုမွ ဆင္းသက္လာတဲ့ ကြဲျပားတဲ့ ဘာသာ
စကားေျပာ မ်ိဳးႏြယ္စုဟာ (၄၄၄) စု ရွိပါတယ္။

အဲဒီ Indo-European ရဲ့ အုပ္စုခြဲ (၉) စုထဲမွာ
အင္ဒို-အီရန္း နီးယန္း (Indo-Iranian) ဆိုတဲ့
အုပ္စု တစ္စုလည္း ပါ, ပါတယ္။

ဒီ Indo-Iranian ေအာက္မွာ ကြဲျပားတဲ့ ဘာသာ
စကားေျပာ လူမ်ိဳးစုေပါင္း (၃၁၂) စု ရွိျပီး၊ သူတို႕
ကို အဓိက အုပ္စုခြဲ (၃) စုနဲ႔ ထပ္မံ ခြဲျခား ျပထား
ပါတယ္။

အဲဒီ အဓိက အုပ္စုခြဲ (၃) ခုထဲမွာ Indo-Aryan
ဆိုတာ ပါ ပါတယ္။ Indo-Aryan ဆိုတဲ့ အုပ္စု
ေအာက္မွာ မ်ိဳးႏြယ္စုေပါင္း (၂၂၅) စု ရွိျပီး၊
ဇံုခြဲေပါင္း (၁၀) ခု ထပ္မံ ခြဲျခားထားပါတယ္။

အဲဒီ ဇံု (၁၀) ခုထဲမွာ တစ္ခု ျဖစ္တဲ့ Eastern zone
မွာ အဓိကဇံု (၄) ဇံု ခြဲထားျပီး၊ အဲဒီ ဇံု (၄) ဇံုေအာက္
မွာ ကြဲျပားတဲ့ ဘာသာ စကား အသံုးျပဳတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္စု
ေပါင္း (၄၆) စု ရွိတယ္။

ဒီဇံု (၄) ဇံုမွာ တစ္ခု အပါအဝင္ ျဖစ္တဲ့ Bengali -
Assamese ဆိုတဲ့ ဇံုမွာ မတူကြဲျပားတဲ့ ဘာသာ
စကားေပါင္း (၁၉) မ်ိဳးရွိပါတယ္။

အဲဒီ ဘာသာ စကား (၁၉) မ်ိဳးထဲမွာ ဘဂၤါလီ၊
စစ္တေကာင္း၊ ခ်က္မား (ဒိုင္းနက္) ဘာသာ
စကား တို႔ဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံအတြင္းရွိ
ဘာသာ စကားေတြအျဖစ္ ေဖၚျပထားျပီး၊
ရိုဟင္ဂ်ာ ဘာသာစကား ကိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ
အတြင္းရွိ ဘာသာစကားေတြထဲက တစ္ခု
အျဖစ္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာ ဘာသာစကား၏ သီးသန္႔ ကုဒ္နံပါတ္
က ISO 639-3 [rhg] ျဖစ္ပါတယ္။

ထို႔ျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာ စာေပ ရွိတယ္လို႔လည္း အသိ
အမွတ္ ျပဳထားပါတယ္။

ဒါကုိ ၾကည့္ရင္ `ရိုဟင္ဂ်ာ´ဆိုတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္စုဟာ
ပညာမဲ့သူေတြ စြပ္စြဲေနသလို ဘဂၤါလီ လူမ်ိဳး
လည္း မဟုတ္သလို၊ စစ္တေကာင္း သားေတြ
နဲ႔လည္း မတူဘူးဆိုတာ သုေတသန ရလာဒ္
ေတြအရ ေသခ်ာသေလာက္ ရွိပါတယ္။

ဒီထက္ ပိုအေရးၾကီးတာက ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ိဳးႏြယ္စု
ရဲ့ဇစ္ျမစ္သည္ အင္ဒို- အာရိယန္ ျဖစ္တယ္ ဆို
တဲ့ အခ်က္ပါ။

ဒီအခ်က္ဟာ အာရကန္ (ရခိုင္) ေဒသ မူလ
သမိုင္းေၾကာင္းကို ေျပာတဲ့အခါ အလြန္
အေရးၾကီးတဲ့ ပြိဳင့္ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
(ဦးဦးေမွာ္ဆရာ၏ ေဆာင္းပါးကို မွီးပါ
သည္)**

ယခု ေနာက္ပိုင္း လုပ္ခ်င္သလို လုပ္ၾကတဲ့
ကေျပာင္းကျပန္ ေခတ္ၾကီးမွာေတာ့ တိုင္း
ရင္းသား (၁၃၅) မ်ိဳး ဆိုတာကို (၈၈) ေနာက္
ပိုင္း ဗိုလ္ခင္ညႊန္႕တို႕ လက္ထက္မွာ ႏိုင္ငံ
တကာသိ ပညာရွင္ေတြရဲ့ အတည္ျပဳခ်က္
မယူဘဲ စိတ္ထင္သလို လုပ္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္
တယ္။

ဥပမာ။ ။ အဂၤလိပ္လို Burma ကို ဗမာဆိုတဲ့
စကားလုံး Myanmar လို႕ အူေၾကာင္ေၾကာင္
အစားထိုးပံုမ်ိဳးေပါ့။

တကယ္က ကိုယ့္ဘာသာစကား မတတ္သူေတြ
က ကမ႓ာသုံး အဂၤလိပ္စကားနဲ႕ Burma လို႕
သုံးႏႈန္းတာကို အတင္းၾကီး ဗမာစကား အသံ
ထြက္ အတိုင္း 'Myanmar' လို႕ ေခၚရမယ္
ဇြတ္လုပ္ေတာ့ Burma အမည္နဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ
ဆက္ဆံေရး၊ ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ အျခားစီးပြါးေရး၊
နည္းပညာ ဖလွယ္ေရး၊ ျပည္ပ ရင္းႏွီးမႈ လုပ္
ငန္း၊ ေလေၾကာင္းလိုင္း စသျဖင့္မွာ ရုတ္တ
ရက္ၾကီး 'Myanmar' လို႕အစားထိုးလိုက္တဲ့
အခါ အမ်ားၾကီး ထိခိုက္ ဆုံးရွုံးရပါတယ္။

(၁၉၄၇) ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု ကာလတုန္းကေတာ့
ဗမာျပည္မွာ တိုင္းရင္းသားကို (၁၄၇) မ်ိဳး
ရွိတယ္လို႕ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

(၁၉၆၂) ခုႏွစ္ ဗိုလ္ေနဝင္း ကာလကေန
သူ႕ထက္ဆိုးေပတဲ့ နဝတ၊ နအဖ ေခတ္
ေရာက္တဲ့အထိ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ အဲဒီ
တိုင္းရင္းသား (၁၄၇) မ်ိဳးကို မလိုရင္
မလိုသလို ျဖဳတ္ထုတ္ အစားထိုး လာ
လိုက္တာ အထက္မွာ ေဖာ္ျပထားသလို
(၁၉၇၃) ခုႏွစ္ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢကို စာ
ရင္းတင္ေတာ့ (၁၄၄) မ်ိဳး ျဖစ္ျပီး ဒီဖက္
ေခတ္ေရာက္တဲ့အခါ မည္သည့္ ပညာ
ရွင္ေတြရဲ့ အတည္ျပဳခ်က္မွ မယူဘဲ
ခပ္တည္တည္နဲ႕ (၁၃၅) မ်ိဳး လုပ္ပစ္
လိုက္ၾကပါတယ္။

ဆိုလိုတာ တိုင္းရင္းသား (၁၂) မ်ိဳးကို ျဖဳတ္
ထုတ္ပစ္တဲ့အခါ ရခိုင္ေဒသက '႐ိုဟင္ဂ်ာ'
လည္း ပါသြားတယ္။

သို႕ေသာ္ လုံးဝ ဗမာ့ ေျမေပၚမွာ မရွိခဲ့ဖူးတဲ့
မုန္းဝန္းတရုတ္ကိုေတာ့ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း
တာမိုးညႇဲနဲ ့ကြတ္ခိုင္ၿမိဳ႕နယ္မွာ ရွိတယ္ဆိုျပီး
"မုန္းဝန္းတရုတ္" လူမ်ိဳးေတြကို "မုန္းဝန္းဗမာ"
လို႕ ဆိုတဲ့အမည္နဲ့ အတင္းေရာ အဓမၼ အစား
ထိုးၾကျပန္တယ္။

ဒီ (၁၃၅) မ်ိဳးကို ကမ႓ာ့ ပညာရွင္မ်ားကေတာ့
ျပည့္စံုမႈ မရွိလို႕ အသိအမွတ္ မျပဳေပမယ့္
တကမ႓ာလုံးနဲ႕ တေယာက္ ခံခ်ခ်င္တဲ့ တို႕
ဗမာေတြကေတာ့ အမွန္လို႕ ကုန္းေအာ္ေန
သလို ဒီလို အသိမ်ိဳး ျဖစ္ေအာင္ ႏွစ္ (၅၀)
ေက်ာ္ အလြဲေတြ ႐ိုက္သြင္းထားေလေတာ့
ႏြားက်ေနတာကို အျပစ္လို႕ဆိုရင္ သနား
စရာ သတၱဝါေလးေတြ ျဖစ္ေနျပန္တယ္။

ထူးဆန္းတာ တစ္ခုက အဂၤလိပ္လိုေရး
ထားတဲ့ ဗမာ့သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႕ တိုင္းရင္း
သား အေၾကာင္းေတြကို ဖတ္ရတဲ့ အခါ
"မုန္းဝန္းဗမာ" ဆိုတာ အစအနေတာင္
ရွာမေတြ႕ေပမယ့္ '႐ိုဟင္ဂ်ာ' ကိုေတာ့
ေနရာတိုင္းမွာ ေတြ႕ရတယ္။

(Andrew Soe)
၂၆ ဒီဇင္ဘာ ၂၀၁၇။