မႏၲေလးနန္းၿမိဳ႕တြင္းဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ား

မႏၲေလးနန္းေတာ္အတြင္းတြင္အစၥလာမ္သာသနာဝင္မ်ား ဝတ္ျပဳဆုေတာင္းရာဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္(၃)ခုတည္႐ွိခဲ့ဖူးပါသည္။

၁။ေရြပႏၷက္ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္
=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=
မႏၲေလးၿမိဳ႕ယၡဳအခါ'မဂၤလာတံခါး'(ေခၚ)ေက်ာ္မိုးတံခါး အဝင္ဝအနီး၊အေ႐ွ႕ဘက္ၿမိဳ႕႐ိုးနား႐ွိ လြတ္လက္ေရးေက်ာက္တိုင္ဧရိယာတဝိုက္တြင္ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္'ေရြးလက္ယာ'တပ္သားမ်ားကို ေနရာခ်ထားေပးၿပီး'ေရြးလက္ယာ'တပ္သားမ်ားဝတ္ျပဳရန္ "ေရႊပႏၷက္ဗလီ"ဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ကိုတည္ေဆာက္ေပးခဲ့သည္။
"ေရႊပႏၷက္ဗလီ"ဟုေခၚတြင္ရသည့္အေၾကာင္းမွာ ရတနာပုံၿမိဳ႕တည္၊နန္းတည္မင္းတုန္းမင္းၾတားႀကီးကိုယ္တိုင္ ေရႊပႏၷက္႐ိုက္၍တည္ေဆာက္ေပးခဲ့ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။
"ေရႊပႏၷက္ဗလီ"တည္ေဆာက္သည့္သကၠရာဇ္ကိုအတိအက် မေတြ႔ရေပ။
ျမနန္းစံေက်ာ္ေရႊနန္းေတာ္ႀကီးတည္ေဆာက္ၿပီးစ
သကၠရာဇ္-၁၂၂၂ ဝန္းက်င္ကတည္ေဆာက္ခဲ့သည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသလို၊ အခ်ိဳ႕အဆိုအရသကၠရာဇ္-၁၂၂၈(A.D-1866)ခု၊
နန္းတြင္းအေရးေတာ္ပုံျဖစ္ၿပီးေနာက္မွ
(အစၥလာမ္ဘာသာဝင္မင္းမႈထမ္းမ်ား ေန႔စဥ္နန္းၿမိဳ႕အျပင္ဘက္ထြက္၍ ဝတ္ျပဳရသည့္အတြက္နန္းေတာ္အတြင္းမွာပင္ လြယ္ကူစြာဝတ္ျပဳႏိုင္ရန္) တည္ေဆာက္ေစခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။
"ေရႊပႏၷက္ဗလီ"၏ေ႐ွ႕ေဆာင္ဆရာႀကီးမွာ (ရတနာပုံေခတ္မင္းႏွစ္ဆက္အမႈထမ္းခဲ့ၿပီး'မင္းပ်ံခ်ီ'ဘြဲ႔ခ်ီးျမင့္ခံရသူ) ေရြးလက္ယာတပ္မႉး 'ဦးဟာ႐ွင္'၏အစ္ကို 'သၡင္ႀကီး'(ေခၚ)ဆရာ'ဘိုင္ႀကီး' ျဖစ္ေလသည္။
ဆရာ'ဘိုင္ႀကီး'သည္အလြန္တည္ၾကည္ေျဖာင့္မတ္၍ အက်င့္သီလသိကၡာ၊သမာဓိႏွင့္ျပည့္စုံေသာေၾကာင့္ လူတိုင္းကေၾကာင္ရြံ႕႐ိုေသ၊ေလးစားၾက၏။
မင္းတုႏ္းမင္းၾတားႀကီးကမြတ္စလင္မ္တို႔အတြက္ ဆရာ'ဘိုင္ႀကီး'ကိုသာသနာပိုင္အျဖစ္လည္းခန္႔အပ္ထားေလသည္။
ဆရာ'ဘိုင္ႀကီး'တြင္'ဦးဘိုးျမစ္'ႏွင့္'ဦးျခဴ 'ဆိုေသာ သားႏွစ္ေယာက္႐ွိၿပီး ၎တို႔ကိုနန္းၿမိဳ႕တြင္း"ေရႊပႏၷက္ဗလီ"အနီးတြင္ေမြးဖြားခဲ့သည္။
ဦးဘိုးျမစ္သည္(A.T.M)အမႈထမ္းေကာင္းတံဆိပ္ေတာ္ရ အထူးအာဏာရၿမိဳ႕အုပ္မင္းျဖစ္သည္။
ဒုတိယသားျဖစ္သူဦးျခဴ သည္ ေရႊဘိုခ႐ိုင္၊ထန္းကုန္းရြာႀကီးတြင္ အထူးအာဏာရသူႀကီးမင္းျဖစ္ပါသည္။
"ေရႊပနၷက္ဗလီ"ကိုျမန္မာမႈလက္ရာ ထီးမိုး၊ကြၽန္းျပသာဒ္တို႔ျဖင့္တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
အုတ္အဂၤေဒတို႔ျဖင့္တည္ေဆာက္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ သစ္သားျဖင့္အၿပီးတည္ေဆာက္ထားျခင္းေၾကာင့္
ၿဗိတိသွ်တို႔ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလုံးသိမ္းပိုက္ခဲ့သည့္ (A.D-1885)ႏွစ္ကုန္ခန္႔တြင္မီးေလာင္ပ်က္စီးခဲ့သည္။
(အခ်ိဳ႕အဆိုအရၿဗိတိသွ်တို႔ကနန္းေတာ္တြင္း အေနာက္ေျမာက္ေဒါင့္သို႔ေနရာေရႊ႕ေျပာင္း တည္ေဆာက္ေပးခဲ့သည္ဟူ၏)
ေရႊဘိုခ႐ိုင္၊ကံသာကုန္းရြာသား အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ျမန္မာပညာ႐ွိ ေမာ္လဝီဆရာသီေရးသားျပဳစုအပ္ေသာ "အစၥလာမ္သာသနာကမာၻ၏ေမာ္ကြန္းေတာ္က်မ္း"တြင္
"ေရႊပႏၷက္ဗလီ"ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ေရးသားထားသည္မွာ
[ရတနာပုံ သဒၶါအဟုန္ေရာင္လင္းခဲ့သည့္ မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္ေတာ္အခါတြင္ ေရြးလက္ယာမြတ္စ္လင္မ္တို႔သည္ ေ႐ွ႕ေတာ္တြင္တစ္စုတစ္ခန္းငယ္ႏွင့္ အမႈထမ္းျဖစ္ၾကရကား
မြတ္စ္လင္မ္ ဘာသာေရး ဝတ္ျပဳရန္ အခြင့္ေပးၿပီးလွ်င္ ယဥ္ေက်းမႈ အ႐ွည္ဆက္မွာေၾကာင့္ ေရႊပႏၷက္မိန္႔ခိုင္းခ်ၿပီးေသာ္ ျပည္တိုင္းမ အထင္ခံျဖင့္ အစၥလာမ္ အေျခႁမြတ္၍မို႔၊ ေရႊပႏၷက္ဗလီေတာ္ဟု ျပည္ေပၚမွာ သညာ ထားသည့္ျပင္။]
ဟူ၍ျဖစ္ပါသည္။
{အျဖဴ ေရာင္သစၥာ}❤
___________________________________________

၂။နန္းတြင္းသစ္တပ္ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္
=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=
သကၠရာဇ္-၁၂၂၈(A.D-1866)ခုႏွစ္၊ နန္းတြင္းအေရးေတာ္ပုံျဖစ္ၿပီးေနာက္ မင္းတုန္းမင္းၾတားႀကီးသည္မိမိ၏သစၥာခံတပ္မ်ားျဖစ္ေသာ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ေရြးလက္ယာတပ္ရင္း၊
စၾကၤာအေျမာက္တပ္၊ မဂၤလာအေျမာက္တပ္၊ မဂၤလာအေျမာက္-ဆူးေလကုန္းတပ္၊
မဂၤလာအေျမာက္-ဘုံးအိုးတပ္၊
ဝလီခါန္းျမင္းတပ္၊ ကုလားပ်ိဳေသနတ္တပ္
စသည့္ဘုရင့္တပ္မေတာ္ႀကီး(၇)ရပ္မွ လက္ေရြးစင္တပ္သားမ်ားထုတ္ယူေတာ္မူၿပီး၊ အတြင္းကိုယ္ရံေတာ္အေသခံတပ္မႀကီးတစ္ရပ္ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ေလသည္။
၎လက္ေရြးစင္၊အေသခံပသီတပ္သားမ်ားကို ေရႊနန္းေတာ္သစ္တပ္အတြင္းအလွည့္က်တာဝန္ယူေစၿပီး ေန႔၊ညမျပတ္ေစာင့္ၾကပ္၊ကင္းခ်ထား၏။
သစ္တပ္အတြင္းအမႈထမ္းရေသာအတြင္းကိုယ္ရံေတာ္တပ္သားမ်ား (၅)ႀကိမ္ဝတ္တက္ရန္အတြက္ မင္းတုန္းမင္းၾတားႀကီး၏ ခြင့္ျပဳမိန္႔ျဖင့္ အုတ္တိုက္ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္ခုတည္ေဆာက္ခဲ့သည္။
ထိုဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ကို"အေနာက္သစ္တပ္ဗလီ"ဟု ေခၚတြင္ေၾကာင္းသိရသည္။
"အေနာက္သစ္တပ္ဗလီ"ဝတ္ေက်ာင္းေတာ္၏ ေ႐ွ႕ေဆာင္ဆရာမွာအေစာပိုင္းတြင္မည္သူေဆာက္ရြက္ခဲ့သည္ မသိရေသာ္လည္း (A.D-1885)ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္က်ေ႐ာက္ၿပီးေနာက္ပိုင္း စစ္တန္းသၡင္ႀကီးေမာ္လာနာဂိုလာမ္အလီ႐ွား [မိုဟမၼဒီယာအာရဗီသိပၸံေက်ာင္းအုပ္ႀကီး/အိုးေတာ္ဗလီေ႐ွ႕ေဆာင္ဆရာ] ၏ ေနာင္ေတာ္ ေမာ္လာနာဆဒါရ္အလီ႐ွားကေ႐ွ႕ေဆာင္ဆရာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေၾကာင္း 'ဦးစံ႐ွား'ေရးသားေသာ "သံလ်င္ဒရ္ဂါဟ္စာတမ္း"တြင္ေတြ႔ရသည္။
ကိုလိုနီေခတ္တြင္ၿဗိတိသွ်စစ္တပ္၌အမႈထမ္းေနၾကေသာ ပထန္၊ပန္ဂ်ာဘီမြတ္[စ္]လင္[မ္]တပ္သားမ်ား "အေနာက္သစ္တပ္ဗလီ"တြင္ဝတ္ျပဳခဲ့ၾက၏။
ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီးျဖစ္ပြားေသာအခါ မႏၲေလးၿမိဳ႕ႀကီးမွာစစ္ဒဏ္ကိုအလူးအလဲခံရကာ နန္းေတာ္ေဆာင္အမ်ားအျပားလည္း ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ႏွင့္ၿဗိတိသွ်တို႔၏အျပန္အလွန္တိုက္ခိုက္မႈၾကား ျပာပုံအတိျဖစ္ခဲ့ရသည္။
"အေနာက္သစ္တပ္ဗလီ"ဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးလည္း ဒုတိယကမာၻစစ္ကာလအတြင္း(A.D-1945)ခုႏွစ္တြင္ ဗုံဒဏ္သင့္၍မီးေလာင္ကြၽမ္းခဲ့ရသည္။
အုတ္အဂၤေဒတို႔ျဖင့္တည္ေဆာက္ထားျခင္းျဖစ္သည္ေၾကာင့္ ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္၏အစိတ္အပိုင္းအခ်ိဳ႕မပ်က္မစီးက်န္ေနခဲ့သည္။
လြတ္လပ္ေရးရၿပီးစကာလမ်ား၌ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္သည္ ပစၥည္းသိုေလွာင္ရာဌာနတစ္ခုအျဖစ္တည္႐ွိေနေတာ့သည္။
(A.D-1952)ခုႏွစ္တြင္ျမန္မာမြတ္[စ္]လင္[မ္]အရာ႐ွိႀကီးမ်ား၊ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္တပ္မေတာ္အမႈထမ္းမ်ားႏွင့္ မြတ္[စ္]လင္[မ္]ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖမ်ား၏ေမတၱာရပ္ခံခ်က္အရ အထက္အာဏာပိုင္အႀကီးအကဲတို႔ကသေဘာထာျပည့္ဝစြာျဖင့္ ပစၥည္းသိုေလွာင္ရာဌာနအျဖစ္မွရပ္စဲေပးခဲ့ပါသည္။
1952,May-မွစ၍အစၥလာမ္ဘာသာဝင္တပ္မေတာ္အရာ႐ွိမ်ား တာဝန္ခံ၍ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ကိုျပန္လည္ဖႊင့္လွစ္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။
ေတာင္ဘလူဗလီေ႐ွ႕ေဆာင္ေဟာင္းေမာ္လာနာဦးခင္ေမာင္ ေ႐ွ႕ေဆာင္ဆရာအျဖစ္ေဆာင္ရြက္ကာနန္းေတာ္အတြင္း႐ွိ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္စစ္မႈထမ္းမ်ား(၅)ဝတ္ျပဳခြင့္ရခဲ့ေလသည္။
(A.D-1962)ခုႏွစ္တြင္မႏၲေလးၿမိဳ႕မြတ္[စ္]လင္[မ္]ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖမ်ား ဦးစီးကာ ေစတနာ႐ွင္၊လုပ္ငန္း႐ွင္မ်ား၏လႉဒါန္းမႈမ်ားျဖင့္ ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ကိုမြမ္းမံျပင္ဆင္ခဲ့ၾကသည္။
၁၃၂၅-ခု၊ဝါေခါင္လျပည့္၊(4,8,1963)တနဂၤေႏြေန႔ နံနက္(၈)နာရီခြဲအခ်ိန္တြင္ဗလီဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားက်င္းပခဲ့ပါသည္။
ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားကို မႏၲေလးၿမိဳ႕၊ကာေစ့မီယာအာရဗီအထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ေမာ္လာနာဂ်မာလြဒၵီန္းဆြာဗ္၊ မႏၲေလးၿမိဳ႕၊စူရ္တီဗလီေ႐ွ႕ေဆာင္ဆရာႀကီး မြဖ္သီ၊ဟာဖြစ္ဇ္အစၥမာအီလ္ကာစူဂ်ီဆြာဗ္ႏွင့္ မႏၲေလးတိုင္းအိုလမာအစၥလာမ္သာသနာ့ပညာ႐ွင္မ်ားအဖြဲ႔တို႔မွ ဦးစီးကာ၊ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္တပ္မေတာ္သားမ်ား၏အကူအညီ၊ မႏၲေလးၿမိဳ႕ခံမြတ္[စ္]လင္[မ္]ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖမ်ား၊ ျမန္မာမြတ္[စ္]လင္[မ္]စီးပြားေရးလုပ္ငန္း႐ွင္မ်ား၊ ကုန္သည္ႀကီးမ်ား၏ပံ့ပိုးမႈျဖင့္က်င္းပခဲ့ေၾကာင္းသိရသည္။
4,8,1963 ဗလီဖြင့္ပြဲျပဳလုပ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း၌ ေမာ္လာနာအဗၺဒြရ္ရဟ္မာန္(ခ)ဆရာဦးေမာင္ေမာင္က ဗလီေ႐ွ႕ေဆာင္ဆရာတာဝန္ယူေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
#အလြန္အင္မတန္ဝမ္းနည္းဖြယ္ေကာင္းေလစြ
၎အစဥ္အလာႀကီးမားလွၿပီးျမန္မာဘုရင္မင္းျမတ္၏ခ်ီးျမင့္ထားေသာ ၎ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို(၁၉၉၀)ကာလမ်ား၌ မသမာသူအစြန္းေရာက္အခ်ိဳ႕ကၿဖိဳခ်ဖ်က္ဆီးလိုက္ၾကေလသတည္း။
{အျဖဴ ေရာင္သစၥာ}❤
____________________________________________

၃။ေထာင္တြင္းဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္
=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=•=
(1885)ခုႏွစ္၊ျမန္မာဘုရင္သီေဘာမင္းကိုနန္းခ်ၿပီးေနာက္ ၿဗိတိသွွ်တို႔သည္နန္းၿမိဳ႕႐ိုးအတြင္းအေနာက္ေျမာက္ေဒါင့္၌ သစ္မ်ားျဖင့္အက်ဥ္းေထာင္ႀကီးတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။
ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီးအတြင္း သစ္သားအက်ဥ္းေထာင္ႀကီးမွာ ပ်က္စီးသြားခဲ့ရာ (1938/39)ခုႏွစ္မ်ားတြင္အုတ္႐ိုးစီ၍ ျပည္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။
ေတာင္ဘက္ျခမ္းတြင္အက်ဥ္းသားမ်ားအတြက္ သီးသန္႔အုတ္တံတိုင္းတစ္ထပ္ကာရံၿပီး၊သီးသန္႔ေဆာင္တိုက္မ်ား တည္ေဆာက္ကာ၊အစၥလာမ္ဘာသာဝင္တို႔အတြက္လည္း ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္(၂ခန္း×၂ခန္း)တစ္ေဆာင္ အုတ္ျဖင့္တည္ေဆာက္ေပးခဲ့သည္။
(အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေထာင္မႈထမ္း၊အရာထမ္းေတြဝတ္ျပဳႏိုင္ရန္ တူရကီႏိုင္ငံကအေဆာက္အဦးလႉဒါန္းခဲ့ေၾကာင္း မွတ္သားဖူးပါတယ္)
ေထာင္တြင္းဗလီမွာ(၂၀)ေပ၊ပတ္လည္ေလာက္သာ႐ွိေပမယ့္ ဗလီအဂၤါရပ္နဲ႔ျပည့္စုံပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ား၌ဝတ္ျပဳသူမ႐ွိ၊ထိန္းသိမ္းခြင့္မရဘဲ အစိတ္အပိုင္းအခ်ိဳ႕ပ်က္စီးၿပီး၊ ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္အေဆာက္အဦးမွန္းမသိၾကေတာ့ေပ။
{အျဖဴ ေရာင္သစၥာ}❤
___________________________________________

မႏၲေလးၿမိဳ႕၊နန္းေတာ္ၿမိဳ႕႐ိုးႀကီးအတြင္း၌ ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္(၃)ခု႐ွိခဲ့ဖူးသည္မွာ သမိုင္းစာမ်က္ႏွာထက္တြင္သာက်န္႐ွိပါေတာ့သည္။

၁။ရာဇဝင္သုေတသီေရႊဘိုဦးဘဦး ေရးသားျပဳစုေသာ ေရႊမန္းအႏွစ္တစ္ရာျပည့္ျမန္မာမြတ္စလင္တို႔၏အတၳဳပၸတၱိ
၂။သမိုင္းပညာ႐ွင္ေဇယ်ေက်ာ္ထင္ဗိုလ္မႉးႀကီးဘ႐ွင္ ေရးသားျပဳစုေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသားအစၥလာမ္ဘာသာဝင္တို႔အားေ႐ွးျမန္မာမင္းမ်ားခ်ီးျမင့္ခဲ့ပုံ
၃။သမိုင္းစာေရးဆရာတင္ႏိုင္တိုး၏ ရတနာပုံမႏၲေလး(အခန္းဆက္ေဆာင္းပါး)
၄။သမိုင္းသုေတသီဦးေမာင္ေမာင္ႀကီး[မန္း] ေရးသားျပဳစုေသာ မႏၲေလး၊ႏွစ္(၁၅၀)ျပည့္အထိမ္းအမွတ္ မင္းႏွင့္လႊတ္ေတာ္မွတည္ေဆာက္ခြင့္ျပဳခဲ့ေသာ ျပန္တမ္းဝင္အစၥလာမ္သာသနာဝတ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ား
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
စာအုပ္မ်ားမွေကာက္ႏႈတ္ေရးသားပါသည္။
သမိုင္းအခ်က္အလက္အမွားအယြင္းပါ႐ွိပါက အျပဳသေဘာေထာက္ျပျပဳျပင္ေပးပါရန္။
စာလုံးေပါင္းသတ္ပုံအမွားအယြင္းပါ႐ွိပါက ေက်းဇူးျပဳ၍ျပင္ဆင္ဖတ္႐ႈပါရန္။
"အားလုံးေသာမိတ္ေဆြမ်ားကိုအစဥ္ေလးစားလွ်က္"
{အျဖဴ ေရာင္သစၥာ}❤